Jest takie jedno wyjątkowe miejsce na świecie, które zna każdy człowiek, i które z jednej strony jest symbolem wszystkiego tego, co najpiękniejsze i najlepsze w dziejach ludzkości. Z drugiej zaś strony to symbol konfliktów, podziałów i wciąż trwającej wojny. Mowa tu o Jerozolimie, gdzie zrodziły się trzy największe religie świata, i gdzie każdego roku miliony turystów doświadczają tego, co ze wszech miar niezwykłe. O tym mieście opowiada właśnie fascynująca książka Simona Sebaga Montefiore’a pt. Jerozolima. Biografia.

Recenzja książki Jerozolima. Biografia

Już sam tytuł książki Jerozolima. Biografia wyróżnia ją spośród innych podobnych pozycji – biografia miasta, jego dziejów i mieszkańców, nie zaś konkretnej postaci. I to jest prawdą, gdyż najważniejszym bohaterem tej znakomitej monografii jest właśnie miasto Jerozolima. Odkrywamy je od najdawniejszych czasów starożytności aż po dziś. Poznajemy jego losy, władców, polityczne i wojenne zawirowania oraz rzecz bezsprzecznie najważniejszą – rolę wiary i religii, która zawsze stanowiła punkt sporny, ale która też w dużej mierze zadecydowała o tym, iż to miejsce przetrwało do dnia dzisiejszego.

Simon Sebag Montefiore, brytyjski historyk, zaprasza nas za sprawą tej lektury do odbycia fascynującej podróży w czasie, którą znaczą kolejne części jego dopracowanej w każdym względzie relacji. Rozpoczynamy od epoki starożytnej. Odkrywamy wtedy dzieje Dawida, poznając czasy perskiego panowania, czy też, wreszcie, zaczytując się w jakże dla nas ważnych odniesieniach do życia Jezusa Chrystusa w kontekście dziejów miasta Jerozolima. 

Kolejne części książki Jerozolima. Biografia ukazują nam przełomowy styk dwóch najważniejszych wiar – chrześcijaństwa i islamu. Oto arabskie zastępy podbijają tę ziemię, a następnie rządzą nią w bardzo zróżnicowany sposób. Czasami krwawą ręką, czasami zaś z otwartością na obcych, sztukę i kulturę. I tu docieramy również do przełomowych dziejów – okresu wieloletnich Wypraw Krzyżowych, które przyniosły śmierć, zniszczenie i tak naprawdę niewiele więcej.

Dzieje Świętego Miasta trzech religii

Za sprawą lektury kolejnych części książki Jerozolima. Biografia wkraczamy do okresu krótkotrwałego panowania Mameluków – zakończonego krwawą wojną. Zaglądamy też w czas świetności władzy osmańskiego Imperium, po którym nastał zaś okres Imperializmu, kolejnych i częstych zmian władców Jerozolimy i tak naprawdę walki całego świata o ty, by sprawować władzę nad tą ziemią.

Ostatnia część odsłania przed nami burzliwe czas XX stulecia. To czas wpływu obu światowych wojen na Jerozolimę, okresy kolejnych powstań, jak i wreszcie czas przełomowej chwili związanej z ustanowieniem żydowskiej niepodległości oraz trwającego do dziś podziału Jerozolimy na żydowskie, muzułmańskie, chrześcijańskie i ormiańskie dzielnice, nad którymi to sprawuje oficjalnie kontrolę państwo Izrael.

Książka Jerozolima. Biografia Simona Sebaga Montefiore’a stanowi sobą dzieło naukowe, które przedstawia nam polityczne, społeczne i kulturowe dzieje Jerozolimy. I tym samym pada tu wiele koniecznych dat, imion władców oraz nazw kluczowych wydarzeń z wojennymi na czele… Jednocześnie relacja ta przyjmuje niezwykle uporządkowaną, czytelną i przystępną postać. To dzięki temu zabiegowi monografia ta ma szansę zaintrygować nie tylko zapalonych miłośników historii, ale też i zwykłego czytelnika, który pragnie poznać bliżej fenomen tego absolutnie wyjątkowego miasta.

Wyjątkowa podróż przez Jerozolimę

Simon Sebag Montefiore dokonał tu jeszcze jednej niezwykłej rzeczy. Sprawił, iż zaczytując się w jego pracę, mamy szansę poczuć się tak, jakbyśmy sami byli w Jerozolimie – tak tej nam współczesnej, jak i tej sprzed wieków. Otóż mamy tu chociażby szczegółowe opisy najważniejszych miejsc i obiektów tego miasta. Na czele ze słynną Ścianą Płaczu, Bazyliką Grobu Świętego czy też Meczetem Al-Aksa. Mamy pięknie opisane sylwetki wielkich mieszkańców i władców Jerozolimy wraz z ich niezwykłymi i niekoniecznie wyłącznie religijnymi namiętnościami… Jak i wreszcie mamy znakomicie oddany głos ulicy. Zwykłych ludzi, kupców, robotników, żołnierzy i niewolników, których losy związały się na zawsze z Jerozolimą. Innymi słowy – Jerozolima na kartach tej książki żyje…

Bardzo istotną kwestią wydaje się także to, że autor książki Jerozolima. Biografia poświęcił tu równie wiele miejsca i uwagi każdemu z trzech najważniejszych wyznań. Judaizmowi, chrześcijaństwu i islamowi, które wszakże zawsze wiązały się z tym miastem. Zwracam na to uwagę z tego względu, iż o wiele łatwiejszym wydawałoby się przedstawienie Jerozolimy z punktu widzenia Europejczyka, łączonego siłą rzeczy z wpływem chrześcijaństwa i pragnącego ukierunkować tym samym swoją relację właśnie na te tory. Montefiore tego jednak nie robi, zachowując swój naukowy i dziennikarski obiektywizm, co w mej opinii warto docenić w szczególny sposób.

Bestsellerowa książka Simona Sebaga Montefiore’a

Wiara, radość, łzy, krew i śmierć… Te słowa wiążą się z dziejami Jerozolimy i wiązać zawsze już będą, tak dla Żydów, Chrześcijan, jak i Arabów. Takim jest to miasto, które zachwyca, fascynuje, czasami dogłębnie porusza, ale też i stanowi namacalny pomnik tego, jak do wielkiego zła i okrucieństwa może posunąć się człowiek niezależnie od tego, w jakiego Boga wierzy. I dlatego też z pewnością warto udać się w tę niezwykłą, czytelniczą podróż po tym miejscu. Tak w czasie, jak i przestrzeni, do której to odbycia zaprasza nas Simon Sebag Montefiore w swojej wybitnej książce Jerozolima. Biografia. Warto z tego względu, że pozwoli nam ona zrozumieć Jerozolimę…

Urszula Janiszyn,

I, po lekturze…