O niedemokracji w Ameryce

Polacy od dawna mają sentyment do Ameryki. I nie tylko ze względu na Hollywood. W czasach socjalizmu patrzyliśmy z podziwem na Amerykanów, którzy tworzyli państwo demokratyczne z prawdziwego zdarzenia. Pragnęliśmy demokracji i zazdrościliśmy „jankesom”. Po zakończeniu zimnej wojny jeszcze bardziej wpatrywaliśmy się w Stany Zjednoczone. Miały być odtąd naszym sprzymierzeńcem, partnerem gospodarczym, przewodnikiem w świecie kapitalizmu, nowoczesności i… demokracji. Nic dziwnego, że publikacje poświęcone Ameryce i Amerykanom zwracają uwagę polskich czytelników. Jedni z nas szukają potwierdzenia mitów o wspaniałości USA. Z kolei inni zastanawiają się, czy przypadkiem już nie czas wszystkie mity obalić.

Kim jest autor książki Rozkład. O niedemokracji w Ameryce?

Piotr Tarczyński to pisarz, tłumacz, doktor nauk politycznych. Czytelnicy mogą kojarzyć cykl powieści kryminalnych publikowanych pod pseudonimem Maryla Szymiczkowa. Tarczyński był współautorem. Pod swoim nazwiskiem zasłynął jako jeden z prowadzących „Podcast amerykański”. Cieszy się niesłychaną popularnością. Warte uwagi są także artykuły Tarczyńskiego o relacjach polsko-amerykańskich, zamieszczane m.in. na łamach „Gazety Wyborczej” czy „Przekroju”. Wieloletnie doświadczenie, wnikliwość oraz inteligencja sprawiają, że po Tarczyńskim możemy spodziewać się porządnej, rzetelnej książki, będącej błyskotliwą analizą stanu demokracji w Stanach Zjednoczonych. Któż inny mógłby zagłębić się w temat i opowiedzieć czytelnikom wszystko, co trzeba wiedzieć o amerykańskiej polityce, żeby ją zrozumieć. I co więcej, opowiedzieć to w sposób zrozumiały, interesujący, nie pozostawiając nas z wrażeniem przeczytania po raz enty tych samych myśli? Autor Rozkładu nie zawiódł.

Co nieco o książce

Na jakie pytania Piotr Tarczyński poszukiwał odpowiedzi? Na przykład jakim cudem nowojorski biznesmen o nieco ekscentrycznej osobowości, przypominający raczej show-mana niż dyplomatę – niejaki Donald Trump – został prezydentem Stanów Zjednoczonych, pomimo tego, że jego kontrkandydatka Hillary Clinton (była pierwsza dama, od lat promowana przez Partię Demokratyczną i media jako „kandydatka idealna”) zdobyła trzy miliony głosów więcej niż enfant terrible amerykańskiej sceny politycznej, pan Trump? Ponadto w książce Tarczyński tłumaczy zawiłości polityki USA. Wyjaśnia znaczenie poszczególnych stanów podczas liczenia głosów, wprowadza pojęcia takie jak filibuster czy gerrymandering, przedstawia znaczenie Senatu i Sądu Najwyższego. Ci, którzy dotychczas nie rozumieli, dlaczego demokraci i republikanie nie potrafią się dogadać, teraz będą mieli jasność. Autor ewidentnie zna się na rzeczy, a przy tym ma dobre pióro i opracował dla książki odpowiednią, przejrzystą i logiczną strukturę. Nie każdy ekspert potrafi przekazać swoją wiedzę w sposób zarówno rzeczowy, jak i zrozumiały. A że amerykańska polityka to labirynt przepisów, poprawek, kontrowersji i paradoksów – przeprowadzenie przezeń czytelnika to nie lada wyzwanie. Tarczyńskiemu w Rozkładzie się udało i bardzo dobrze, bo temat jest istotny.

Recenzja książki

Rozkład Piotra Tarczyńskiego to wciągająca lektura, która powinna spełnić oczekiwania wymagających odbiorców, spragnionych faktów, konkretów i brutalnej prawdy, zamiast lukrowania rzeczywistości i wymuszonego optymizmu. Ponad trzystustronicowa analiza nie ma w sobie nic optymistycznego. Wręcz zwraca uwagę na narastające ryzyko całkowitego rozpadu demokracji – czyli fundamentu Stanów Zjednoczonych. Czym będzie Ameryka bez demokracji? Co się stanie z resztą świata, gdy w Stanach zapanuje totalny chaos? To, co po lekturze książki Rozkład. O niedemokracji w Ameryce (nawiasem mówiąc, już sam tytuł, dzięki neologizmowi „niedemokracja”, przyciąga uwagę i zachęca do zapoznania się z tematem) najciekawsze, to refleksja, z którą zostajemy po przeczytaniu ostatnich stron: amerykańska demokracja to mit, którym posłużono się, tworząc image supermocarstwa. Przez lata Stany kreowały się na ostoję demokracji. I co teraz?

Magda Kosińska-Król

–

Polecamy inne reportaże:

• Służące do wszystkiego, Joanna Kuciel-Frydryszak,
• Wszyscy tak jeżdżą, Bartosz Józefiak,
• Imperium bólu, Patrick Radden Keefe.