Współczesny świat pełen jest napięcia, pośpiechu i nieustającego bombardowania informacjami. Każda sekunda przynosi nowe powiadomienie, wiadomość, konieczność zrobienia czegoś. Jakbyśmy nieustannie biegli, ale nie do celu, tylko od jednego źródła niepokoju do drugiego. Lęk – niegdyś naturalna odpowiedź człowieka na realne zagrożenie – stał się tłem codzienności. I co gorsza, jak zauważa Owen O’Kane, były psychoterapeuta, a dziś autor bestsellerowych poradników, zaczynamy się od tego stanu emocjonalnego uzależniać. To nie jest jedynie efekt uboczny nowoczesności, ale wręcz jej rdzeń. Swoiste uzależnienie od niepokoju, który zaczyna pełnić funkcję kompana, towarzysza, nawyku. Niekiedy bez niego już nie wiemy, kim naprawdę jesteśmy. Książka Uzależnieni od lęku. Jak porzucić nawyk niepokojenia się, opublikowana nakładem wydawnictwa ZNAK, jest zatem nie tylko analizą zjawiska, lecz przede wszystkim praktycznym przewodnikiem, jak wyjść z tej samonakręcającej się spirali.

Jak porzucić nawyk niepokojenia się

O’Kane nie owija w bawełnę: jego diagnoza jest bezkompromisowa. Uważa, że wielu z nas nie tyle cierpi na lęk, ile karmi go i pielęgnuje go – nieświadomie, rzecz jasna, ale konsekwentnie. Lęk staje się pewnego rodzaju mechanizmem kontroli, próbą zarządzania chaosem zewnętrznego świata. W tej nowoczesnej epoce – pozornie racjonalnej i zdystansowanej wobec emocji – to właśnie lęk okazuje się emocjonalnym spoiwem, które wielu z nas trzyma na powierzchni. O’Kane, mając za sobą lata praktyki w brytyjskim systemie ochrony zdrowia, a co więcej – osobiste doświadczenie wzrastania w lękowym środowisku i dzieciństwo naznaczone wojną – dostrzega niepokojącą tendencję: nawet ci, którzy nie cierpią na zaburzenia lękowe, są przez lęk zorganizowani. Staje się on jakby drugą naturą, wzorcem przeżywania rzeczywistości.

Poradnik przetrwania w lękowej epoce

Książka Uzależnieni od lęku nie jest podręcznikiem akademickim, lecz raczej podręcznikiem przetrwania w lękowej epoce. Tradycyjny czytelnik, w szczególności specjalista, może zarzucać autorowi prostotę przekazu czy wręcz „poradnikowość” niektórych rozdziałów. Ale to właśnie jest siłą tej publikacji: jej konkretność i użyteczność, a także użyteczność, pozwala bowiem dotrzeć do każdego czytelnika zmagającego się z lękiem, cierpiącego na zaburzenia lękowe. O’Kane nie epatuje żargonem psychologicznym ani nie tworzy dystansu. Wręcz przeciwnie – jak doświadczony mentor, prowadzi krok po kroku przez meandry naszych lękowych schematów. Książka pełna jest przykładów z praktyki klinicznej, które autor wykorzystuje nie po to, by chwalić się swoim doświadczeniem, lecz by pokazać, że lęk to zjawisko powszechne – dotykające wszystkich, niezależnie od pozycji społecznej, wieku czy wykształcenia. Książkę tak zbudowano, by wyrwać nas z tej spirali uzależnienia od lęku i nauczyć nas radzić sobie z lękiem, oswoić go.

Trzy części publikacji

Poradnik składa się z trzech części. Pierwsza – „U źródeł problemu” – stanowi omówienie mechanizmów lękowych, dzięki tej części będziemy też w stanie zidentyfikować nasze lękowe Ja. Część druga „Zerwać z nałogiem” skoncentrowana jest na epicentrum lęku. Na uzależnieniu od fizycznych objawów lęku. Z kolei trzecia – „Odzyskać życie i zapobiec nawrotom” – to zaproszenie do pracy nad sobą i zmiany trybu funkcjonowania na taki, który będzie wspierał życie w mniejszym lęku. W centrum metody autora stoi bowiem praktyka codzienna – ćwiczenia, refleksje, zmiana nawyków. O’Kane proponuje przemyślane strategie, które można wdrażać bez konieczności rewolucjonizowania życia. To nie są rady w stylu „po prostu przestań się martwić”. To wskazówki bazujące na doświadczeniach terapii poznawczo-behawioralnej, terapii akceptacji i zaangażowania, a także na technikach mindfulness. Autor pokazuje, jak mechanizmy lękowe powstają, jak się utrwalają i – co najważniejsze – jak można je rozbroić. Kluczem jest tu świadomość własnych wzorców myślenia, ale też konsekwentna praktyka małych kroków.

Powrót do prostoty

Choć O’Kane to człowiek nowoczesny, jego przesłanie nosi cechy głęboko konserwatywne. Apeluje bowiem o powrót do prostoty, do autentyczności, do bycia obecnym w rzeczywistości bez potrzeby jej kontrolowania. W tym sensie książka Uzależnieni od lęku to nie tylko poradnik, ale też manifest przeciwko wszechobecnemu przestymulowaniu. W świecie, który każe być zawsze online, w ciągłej gotowości, O’Kane zachęca do tego, by znów nauczyć się milczeć. Nauczyć się odpoczywać, odpuszczać, a także wsłuchiwać się w siebie. To – paradoksalnie – wymaga odwagi, której dziś coraz mniej. Co więcej, autor odwołuje się do tradycyjnych wartości w nowym kontekście: dyscypliny emocjonalnej, umiaru w reakcjach, cierpliwości wobec siebie. W czasach, w których każda emocja musi być natychmiast wyrażona i przetworzona przez media społecznościowe, O’Kane przywraca znaczenie wewnętrznej pracy nad sobą.

Podsumowanie recenzji

Uzależnieni od lęku to książka ważna, potrzebna i praktyczna. Dla niektórych będzie pierwszym krokiem ku wolności od niepokoju, dla innych – potwierdzeniem, że ich droga ku spokoju jest słuszna. To lektura, która nie tylko diagnozuje, ale i leczy – nie wielkimi słowami, ale prostymi, konkretnymi działaniami. O’Kane pokazuje, że lęk nie musi być władcą naszej codzienności. Może stać się – o ile poznamy jego mechanizmy – impulsem do głębszego życia.

Justyna Gul,

Qultura słowa