Mateczka. Śledztwo w sprawie mariawitów Tomasza Terlikowskiego jest wydaną przez Wydawnictwo Znak w lipcu bieżącego roku kolejną publikacją z zakresu literatury faktu, tego znanego i uznanego autora.

Kilka słów o autorze

Tomasz Terlikowski napisał kilkadziesiąt książek głównie o tematyce religijnej i filozoficznej. W swoich publikacjach porusza między innymi takie kwestie jak kryzys i przyszłość Kościoła katolickiego, pedofilia w Kościele. Ponadto utrata zaufania wiernych, relacje między Kościołem a państwem. Rozważa problemy związane z religijnością, duchowością, poszukiwaniem sensu życia i Boga. Opisuje także znane postacie Kościoła katolickiego i nie tylko. Jego książki nigdy nie przechodzą bez echa wzbudzając nierzadko kontrowersje ze względu na przedstawiane poglądy i poruszane tematy.

Śledztwo w sprawie mariawitów

Publikację Mateczka. Śledztwo w sprawie mariawitów poświęcono historii polskiego ruchu religijnego mariawitów. Jego pozostałością są istniejące współcześnie Kościół Starokatolicki Mariawitów i Kościół Katolicki Mariawitów. Twórczynią ruchu i jednocześnie czołową postacią książki jest Feliksa Kozłowska, która przyjęła zakonne imiona Maria Franciszka. Początki ruchu sięgają II połowy XIX wieku. Największą popularnością cieszył się on od 1906 roku do lat 20-tych XX wieku. Jego nazwa „mariawityzm” pochodzi od łacińskich słów Mariae vitam (Maryi życie) i w najogólniejszym tłumaczeniu oznacza naśladowanie życia Maryi. Ruch wyrastał z polskiego Kościoła Rzymskokatolickiego. Po odrzuceniu Objawień osobistych Felicji Kozłowskiej i jej ekskomunice przez papieża Piusa X w 1906 roku społeczność mariawitów stała się Kościołem. Przyjęła nazwę Kościół Katolicki Mariawitów.

Rozłam w kościele

W swojej obszernej publikacji dziennikarz precyzyjnie i skrupulatnie przedstawia nam życiorysy najważniejszych osób mariawityzmu. Ponadto przytacza początkowe założenia ruchu i ewolucje doktryny, które następowały wraz z upływem czasu. Autor pokazuje grupę ludzi, którzy pod koniec XIX odważyli się wystąpić przeciwko hierarchom kościelnym. Którzy wytknęli błędy w systemie edukacji księży i skrytykowali ich styl życia. Następnie poznajemy kulisy starań przywódców ruchu o błogosławieństwo dla swoich reform w ramach kościoła rzymskokatolickiego u papieża i skutki tych działań. Dowiadujemy się co zmieniło się w doktrynie mariawickiej po papieskiej ekskomunice. Co więcej, poznamy zmiany jakie wprowadził po śmierci Marii Franciszki Kozłowskiej arcybiskup mariawicki Maria Michał Kowalski. Wspomniane zmiany doprowadziły w 1935 do rozłamu w kościele. Wówczas wyodrębniły się istniejące do dziś: Kościół Starokatolicki Mariawitów oraz Kościół Katolicki Mariawitów.

Feliksa Kozłowska – Mateczka

Tomasz Terlikowski podejmuje próbę ukazania czytelnikom źródeł charyzmy Mateczki, czyli Feliksy Kozłowskiej. Potrafiła ona wywierać wpływ na wiele osób, przede wszystkim na księży, zmieniając ich sposób myślenia i sprawowania posługi kapłańskiej. Jej prywatne Objawienia z czasem spisano w Dziele Wielkiego Miłosierdzia. Były dla ludzi z jej otoczenia niekwestionowanymi prawdami. Uzasadnienia szuka w tekstach listów i relacjach ludzi, którzy ją znali i byli pod jej wypływem, ale także tych, którzy byli jej przeciwnikami. Oprócz Marii Franciszki Kozłowskiej autor publikacji przedstawia sylwetki księży, którzy mieli odwagę wystąpić przeciw swoim zwierzchnikom. Którzy złamali śluby posłuszeństwa i narazili się na ekskomunikę w imię przekonania o słuszności poglądów swojej Mateczki (Marii Franciszki Kozłowskiej).

Dziennikarskie śledztwo

Tomasz Terlikowski prowadzi dziennikarskie śledztwo. Chce odkryć dlaczego ruch, którego początkowym założeniem była odnowa w łonie Kościoła katolickiego, przede wszystkim moralna wśród księży, został przez papieża uznany za herezję. Jego przywódczynię i jej najbliższych współwyznawców ekskomunikowano. Autor nie daje nam jednoznacznej odpowiedzi na pytanie kim była Maria Franciszka Kozłowska. Wizjonerką, świętą, reformatorką kościoła, mistyczką, czy może, jak przedstawiały to władze kościelne, osobą zaburzoną. Czy to ona manipulowała czy sama była manipulowana. Wszelkie informacje publicysta stara się pokazać obiektywnie, z szacunkiem do Mateczki i innych członków kościoła mariawitów. Przedstawiając nam informacje zarówno jej wyznawców i członków kościoła mariawitów jak i opinie przeciwników, stwarza czytelnikom możliwość dokonania własnej oceny zarówno samej osoby Feliksy Kozłowskiej jak i całego ruchu i wyrosłego z niego Kościoła. Cenne jest pokazanie czytelnikom ruchu mariawitów na tle ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej na ziemiach polskich, a także wpływu zmian w mentalności społecznej na przemiany wewnątrz kościoła.

Podsumowanie recenzji

Książkę utrzymano w stylu reportażu śledczego. Autor gromadzi dowody, przeprowadza dochodzenie, analizuje zebrany materiał. Widać ogrom pracy włożony w zebranie materiału historycznego oraz innych dostępnych opracowań, także współczesnych na temat mariawityzmu. Narracja przeplata się materiałami źródłowymi, które nierzadko cytowane są długimi fragmentami. Napisana jest w sposób przystępny. Fragmenty historyczne zapisano archaicznym językiem. Mogą być dla niektórych czytelników nużące. Jednakże ze względu na poruszany temat i fakt, że dotyczy prawdziwych wydarzeń czyta się ją z dużym zainteresowaniem i jest niemiernie wciągająca. Mateczka. Śledztwo w sprawie mariawitów jest wielowymiarową publikacją z zakresu literatury faktu nie tylko o mariawityzmie i czołowych jego postaciach, ale także ich spojrzeniu na Boga i wiarę. Jest to także ekscytującą podróżą po mało znanej historii naszego kraju. Publikacja Tomasza Terlikowskiego jest książką dla każdego, a szczególnie dla tych, którzy lubią wiedzieć więcej i mają otwarty umysł.

Elżbieta Molęda