Książka Lori Gottlieb Czy chcesz o tym porozmawiać? w tłumaczeniu Magdaleny Rychlik, wydana w Krakowie tego roku przez wydawnictwo Znak Literanova to ponad 500 stron literackiej podróży po świecie psychoterapii.

Kilka słów o autorce

Urodzona w 1966 roku autorka jest amerykańską felietonistką i psychoterapeutką mieszkającą w Los Angeles. Prowadzi cotygodniową kolumnę porad pod tytułem „Dear Therapist” w znanym amerykańskim magazynie „The Atlantic” i jest współprowadzącą podcastu na platformie iHeart Radio pod nazwą „Dear Therapists”. Wydana w 2019 roku książka Czy chcesz o tym porozmawiać? została uznana za bestseller „New York Timesa” i została przetłumaczona na kilkanaście języków.

Problem globalny?

Z przeprowadzonego w Polsce w latach 2018-2021 Kompleksowego badania stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa i jego uwarunkowań (EZOP II) wynika, że ponad 25 procent Polaków
cierpi w swoim życiu na różne zaburzenia psychiczne. Wyniki badań ogłoszonych w lutym bieżącego roku na stronie Kliniki.pl wskazują, że około 22 procent dorosłych Polaków skorzystało z psychoterapii w ciągu ostatnich pięciu lat. Te dane pokazują, że odsetek osób korzystających z różnych form psychoterapii jest znaczący. Ujawniają one także, że potrzeby w tym zakresie są jeszcze większe. Dlatego też publikacja traktująca o problemach osób korzystających z psychoterapii i jej przebiegu na pewno zainteresuje wiele osób. Część czytających być może odnajdzie swoje problemy wśród omawianych w książce. Z kolei inni wyzbędą się swoich obaw skorzystania z tej formy pomocy.

Dwie role narratorki

Publikacja Czy chcesz o tym porozmawiać? jest czymś pomiędzy pamiętnikiem, a swego rodzaju poradnikiem opisującym zmiany dokonujące się w pacjentach autorki i w niej samej. Zmiany te, dotyczące relacji z samym sobą i z innymi ludźmi, są procesem wywołanym przez relację z terapeutą jaka nawiązuje się podczas ich spotkań i prowadzonych rozmów. Psychoterapia może być prowadzona według różnych szkół i nurtów. W książce poznajemy terapię zorientowaną na wgląd i introspekcje. Ponieważ narratorka występuje w dwóch rolach, jako terapeutka i jako pacjentka, mamy możliwość spojrzenia na terapię z dwóch perspektyw, co jest nie tylko interesujące, ale także oryginalne i pouczające. Zwłaszcza, że Lori jest bardzo naturalna i szczera w swoich relacjach, pokazując trudne momenty zarówno prowadzonych przez siebie przypadków jak i własnej terapii.

Podział książki

Książkę Czy chcesz o tym porozmawiać? podzielono na cztery części. Rozdziały opisujące prowadzone przez Lori Gottlieb terapie przeplatają się z relacjami z jej osobistych spotkań z terapeutą. Podczas lektury poznajemy historię rodzinną samej psycholożki. Jej drogę do stania się psychoterapeutą, życie prywatne i osobiste powody zgłoszenia się na terapię. Z kolei osoby z którymi pracuje psychoterapeutka zmagają się z takimi problemami jak lęk przed nieuchronną śmiercią, poczucie straty, samotność, przemijanie, problemy z nawiązywaniem relacji. Pierwszym pacjentem jest niespełna czterdziestoletni John. To producent filmowy skoncentrowany na sobie. Uważa, że otaczają go idioci, czuje się nierozumiany przez wszystkich łącznie z żoną i dziećmi. Drugą postacią jest niespełna trzydziestoletnia mężatka Julia, która jest śmiertelnie chora i przygotowuje się na nieuchronną śmierć. Trzecią jest Rita, depresyjna 69-latka, planująca samobójstwo, bo czuje się przegrana, samotna i nieszczęśliwa. Ostatnia to Charlotte, 27-latka z problemem alkoholowym i problemami z nawiązywaniem prawidłowych relacji.

Praca z pacjetami

Publikacja Czy chcesz o tym porozmawiać? pozwala nam prześledzić zmiany jakie zachodzą zarówno w pacjentach Lori jak i w niej samej podczas sesji terapeutycznych. Mamy okazję poznając myśli, emocje i przeżycia bohaterów książki zobaczyć własne lęki i obawy. Terapeutka pokazuje wartość rozmowy, a czasem wspólnego milczenia oraz współtowarzyszenie terapeuty w odkrywaniu samego siebie przez pacjenta. Ujawnia, że terapia jest często długotrwałym procesem, w którym postępy zależą od otwartości pacjenta. Nierzadko okazuje się, że deklarowany jako powód rozpoczęcia terapii problem ukrywa inny, o wiele poważniejszy. Tak było w przypadku Johna czy samej Lori. Podczas lektury otrzymujemy chronologiczny zapis przebiegu pracy z terapeutą i poznajemy jej rezultat.

Cel: zrozumieć siebie

Obok relacji z terapii w publikacji Czy chcesz o tym porozmawiać? znajduje się wiele różnych informacji związanych z psychoterapią, znanymi postaciami świata psychoterapii czy występującymi zaburzeniami. Interesujący jest pogląd, dlaczego niektórzy sięgają po farmakoterapię zamiast psychoterapii. Zdaniem psycholożki wynika to z faktu, że ludziom brakuje czasu na psychoterapię. Oczekują szybkiego rozwiązania swoich problemów, które paradoksalnie wynikają często z rosnącego wciąż tempa życia. Pisze ona także, że terapia nie rozwiązuje wszystkich problemów, nie zapobiega nowym, ani nie zmienia pacjenta w kogoś, kto zawsze będzie podejmował dobre wybory. Celem terapii jest zrozumienie siebie. To jest bardzo trudne, bo często krępują nas nasze myśli, schematy zachowań, lęki i inne ograniczenia.

Kompendium wiedzy

Całość stanowi wyjątkowe kompendium wiedzy i materiał do refleksji zarówno nad sobą jak i problemami innych ludzi. Chociaż pozycja została napisana przystępnym językiem, a użyte pojęcia specjalistyczne są wyjaśnione, to porusza ona tematy najistotniejsze, wokół których koncentruje się życie każdego z nas. Jak pisze autorka „cztery główne troski ludzkości to śmierć, samotność, utrata wolności i brak sensu” (str. 340) i to one są najczęściej źródłem naszych problemów. Choć do wielu kwestii autorka pochodzi z humorem i dystansem, bez patosu, to niech was to nie zwiedzie, bo do problemów swoich pacjentów podchodzi poważnie i z należną im uwagą.

Wartościowa lektura

Książka Czy chcesz o tym porozmawiać? wymaga podczas czytania uważności i koncentracji. Warto także dać sobie czas na zastanowienie i przemyślenie kwestii jakie przedstawia nam jej twórczyni. Jest to pozycja dla każdego. Ci, którzy sami są różnego rodzaju terapeutami będą mogli zobaczyć, że, tak jak Lori, mogą być niedoskonali i nie muszą znać odpowiedzi na wszystkie pytania. Widzimy także, że bycie profesjonalistą nie chroni przed życiowymi problemami, z którymi nierzadko trudno sobie samemu poradzić. Że nawet znając schematy, wiedząc jak nie powinno się postępować trudno nie popełniać życiowych błędów. Ci, którzy wiedzą czym jest psychoterapia, może w jakiejś uczestniczyli, będą mieli możliwość konfrontacji własnych doświadczeń z doświadczeniami innych.

Podsumowanie recenzji

Książka jest doskonałą pozycją dla osób korzystających z terapii i dla samych terapeutów. To także wartościowa lektura dla tych, którzy nie mieli potrzeby uczestnictwa w terapii, albo wahają się przed jej rozpoczęciem. Takim osobom pokaże, jak może ona wyglądać. Nie jest to zbiór terapeutycznych przypadków do analizy, ale podróż przez ludzkie życia i odkrywanie faktu, że siła, żeby zainicjować zmianę tkwi w nas samych. Każda z tych historii czegoś nas uczy. Jak widać powodów do sięgnięcia po książkę Czy chcesz o tym porozmawiać? jest naprawdę sporo. Polecam, bo książka zawiera wiele życiowych mądrości. Mogą one pomóc nam w dostrzeganiu tego, co jest w życiu ważne i istotne.

Elżbieta Molęda