Książka Co nam zostawił Morgan Dick (tytuł oryginału Favourite Daughter) w tłumaczeniu Aleksandry Żak wydana właśnie przez Wydawnictwo Otwarte jest debiutancką powieścią obyczajową pisarki.

Co nieco o autorce

Morgan Dick jest Kanadyjką mieszkającą w Calgary, swoją twórczość pisarską rozpoczęła od pisania opowiadań. W swojej pierwszej powieści wykorzystała własne doświadczenia życiowe. Ojciec pisarki był dzieckiem adoptowanym i swoje rodzeństwo poznał jako osoba dorosł. Starszy brat Morgan nadużywał alkoholu, a ona sama jest terapeutką zajęciową i pracowała na różnych stanowiskach w placówkach zajmujących się zdrowiem psychicznym. Obserwacje poczynione zarówno w domu rodzinnym jak i w pracy pomogły jej stworzyć autentyczne postacie i relacje, które przedstawiła w książce.

Zarys fabuły

Co nam zostawił jest opowieścią o dwóch przyrodnich siostrach Michelle (Mickey) i Charlotte (Arlo). Mickey ma 33 lata, jest nauczycielką w przedszkolu. Kiedy miała 7 lat ojciec zostawił ją i matkę nagle znikając z ich życia. Arlo ma 23 lata, jest psychologiem i psychoterapeutką. Kobiety do tej pory nie miały okazji, żeby się poznać. Zapis w testamencie ich ojca, Adama Kowalskiego, był zaskoczeniem dla obu sióstr. Młodszą rozczarował, a starszą wprawił w konsternację. Dodatkową zagadkę stanowi osobliwy warunek otrzymania spadku – udział Mickey w siedmiu opłaconych już sesjach terapeutycznych. Przypadek, a może celowe działanie, sprawiły, że jej terapeutką została młodsza siostra. Dalsza część książki to opowieść o konieczności skonfrontowania się obu sióstr z przeszłością oraz odkrywaniu siebie i swoich słabości. W pewnym momencie także uświadomienie sobie przez nie ich rodzinnej relacji i obserwacja co z tym faktem zrobią.

Skomplikowane relacje rodzinne

Obok relacji między przyrodnim rodzeństwem autorka Co nam zostawił porusza w powieści także problemy związane z relacjami między dziećmi a rodzicami, głównie z ojcem. Mickey od porzucenia ich pragnęła udowodnić ojcu, że sobie poradziła w życiu. To nic, że czasem pije, że nie lubi ludzi, nie utrzymuje kontaktów z matką. Całe życie czekała na ojca i jego przeprosiny, że ich zostawił. Z kolei Arlo, odkąd sięga pamięcią pomagała ojcu, a od kiedy był bardzo chory poświęciła się opiece nad nim. Teraz czuje się oszukana i zagubiona, że spadek dostała ta druga córka. Obie kobiety rozważają swoje relacje z ojcem. Czytelnik może przeanalizować jego wpływ na kształtowanie obrazu siebie i postępowanie w życiu obu sióstr.

Problem alkoholowy

Bardzo mocno w powieści Co nam zostawił wybrzmiewa problem naużywania alkoholu. Zarówno przez Adama Kowalskiego jak i jego córkę. Czytelnikom pozostaje ocena, na ile problem alkoholowy Mickey związany jest z faktem, że jej ojciec nadużywał alkoholu. Realistycznie przedstawiono mechanizm sięgania po alkohol, motywy picia i jego destrukcyjny wpływ na różne sfery funkcjonowania człowieka. Na życie zawodowe, społeczne, rodzinne. Oprócz powyższych motywów Morgan Dick porusza w powieści również takie tematy jak żałoba, współuzależnienie, rozpad rodziny. Ponadto wpływ rodziców na zdrowie psychiczne, samoocenę i postępowanie dzieci; przemoc rodzinna i traumy z dzieciństwa.

Śmiech przez łzy w Co nam zostawił

Mimo, że Morgan Dick porusza trudne tematy to nie robi tego w sposób podniosły i patetyczny. Wręcz przeciwnie, niektóre sytuacje z udziałem bohaterek są wręcz zabawne, choć czasem to przysłowiowy „śmiech przez łzy”. Bo jak tu się nie uśmiechnąć, kiedy Mickey potrzebująca pieniędzy zanosi do lombardu rasowego kota swojej sąsiadki. Dobrze pokazano jak osoby z problemami w funkcjonowaniu wypierają problemy lub doskonale się maskują. Jakich używają mechanizmów obronnych, jak manipulują otoczeniem. Wyraźnie podkreślono, że każda zmiana jest możliwa, ale do jej zapoczątkowania konieczne jest przyznanie się przed samym sobą do posiadania problemu.

Kreacja bohaterek

Główne bohaterki Co nam zostawił są wyraziste, złożone i zróżnicowane osobowościowo. Postać ojca i jego choroba odbiła się na ich charakterze i stawianych sobie wymaganiach. Obie kobiety dążą do perfekcjonizmu w tym co robią, w pracy i w życiu osobistym starają się „przypodobać” ojcu. W swoich emocjach, reakcjach i postępowaniu są wiarygodne, naturalne i przez to budzą sympatię. Autorka ze znawstwem problemu i wrażliwością przedstawia rozterki emocjonalne towarzyszące przeżywanym sytuacjom, zwłaszcza związanym ze zmaganiami z uzależnieniem i żałobą. Z uwagą śledzimy proces dochodzenia do zmiany myślenia o sobie i otoczeniu przez obie siostry. Bohaterowie drugoplanowi uzupełniają fabułę i uwiarygadniają problemy i ich wagę postaci pierwszoplanowych.

Styl pisania autorki

Morgan Dick pisze poprawnie, logicznie i starannie. Zastosowanie przez pisarkę wszechwiedzącego narratora i narracji trzecioosobowej nie tylko pozwala na opowiadanie historii z perspektywy dwóch głównych postaci książki, ale także wprowadza czytelnika w przemyślenia i emocje Mickey i Arlo. Akcja powieści Co nam zostawił na ogół toczy się powoli. Zdarzają się jednak zwroty akcji i zaskakujące wydarzenia, które powodują wzrost napięcia. Do tworzenia dynamizmu w powieści pisarka wykorzystuje dynamizm narracyjny i dynamizm postaci. Pierwszy przejawia się w zmianach perspektyw narracji prowadzonej naprzemiennie z pozycji Arlo lub Mickey, retrospekcjach oraz niezbyt długich rozdziałach. Dynamizm postaci widoczny jest w przemianach dokonujących się w zachowaniach bohaterek i zmianach w ich wzajemnych relacjach. Dzięki zastosowaniu tych technik uwaga i zainteresowanie czytającego są utrzymywane na stałym poziomie. Nagromadzenie trudnych tematów i emocji może być dla niektórych osób obciążające emocjonalnie, wówczas warto dawkować sobie lekturę dzieląc ją na mniejsze fragmenty do jednorazowego przeczytania.

Podsumowanie recenzji

Podsumowując powieść Co nam zostawił jest technicznie dobrze napisanym debiutem pisarki, który podejmujące ważne społecznie tematy, ma ciekawą fabułą i interesujące bohaterki. Osobiście uważam, że niektóre wątki nadmiernie skomplikowały fabułę nie wnosząc do niej nic istotnego. Jak choćby wątek związany z prawnikiem ojca czy szantażem Mickey. Polecam lekturę książki czytelnikom, którzy sięgają po pozycje dotyczące uzależnień i ich wpływu na człowieka i jego otoczenie oraz związane z trudnymi relacjami rodzinnymi, a także takie, które zachęcają do refleksji nad motywacją ludzkich zachowań.

Elżbieta Molęda